De boekenkist

Het is vandaag precies 390 jaar geleden dat Hugo de Groot met een boekenkist ontsnapte uit Slot Loevestein. Deze befaamde Nederlander speelt momenteel een rol in ons huishouden. Afgelopen weekend stond huisgenoot R. in de tuin te zagen en vroeg ik hem: “Wat maak je?”
“Een boekenkist,” zei hij. Niet een boekenkist, maar dè boekenkist. Of preciezer gezegd: de contouren van dè boekenkist.


Geschiedenis in levende lijve
Vanaf juni zit Hugo de Groot in de serie ‘Geschiedenis in levende lijve’ van Erfgoedhuis Zuid-Holland. In deze serie komen figuren uit de canon tot leven en bezoeken ze basisscholen in Zuid-Holland. Enkele maanden geleden leverde ik de Hugo de Groot-monoloog af bij huisgenoot R. die nu als regisseur bezig is de tekst in te studeren met acteur Rob Hertog. Eerder was Willem van Oranje aan de beurt en die monoloog is al meer dan honderd keer gespeeld op basisscholen in de provincie. De kinderen vinden het geweldig om een historische figuur in de klas te ontvangen.
Omdat acteur en regisseur zich afvroegen hoe groot de boekenkist was waarin Hugo de Groot zich liet vervoeren, kochten ze latten en spaanplaat bij de Hubo en wordt in onze achtertuin het frame van de kist in elkaar getimmerd. En ik kan nu al verklappen: de kist is kleiner dan je denkt.

Hugo de Groot en Libië
Ook de vraag ‘Wat zou Hugo de Groot vinden van een militaire interventie in Libië?’ kwam de afgelopen week aan de orde. Geen eenvoudige vraag. Hugo de Groot heeft in zijn ‘Over het recht van oorlog en vrede’ de basis gelegd voor het hedendaagse volkenrecht, maar ik weet niet of hij een oplossing had geweten voor het dilemma: moet je een volk beschermen tegen een dictator of mag je je niet bemoeien met binnenlandse aangelegenheden. Aan de andere kant: hij had heel vastomlijnde ideeën over de rechten van de mens, die hij zelfs beschouwde als natuurrechten. En dan kun je zeggen: Omdat Khadaffi de rechten van zijn onderdanen schendt, mag de VN ingrijpen.

Tragiek
Na een reis van twee uur arriveerde Hugo de Groot op 22 maart 1621 in Gorinchem en kon hij opgelucht ademhalen. Maar een leven in vrijheid in eigen land was hem niet gegund. Hij woonde als banneling jarenlang in Parijs, als ambassadeur van Zweden. In 1645 stierf hij in de noord-Duitse stad Rostock, na een barre tocht per schip over de Oostzee.
Er zit iets tragisch in de man. Een wonderkind dat door omstandigheden nooit tot volle bloei heeft kunnen komen. Hij verlangde er zo naar een groot geleerde zijn, maar moest in Parijs het ondankbare vak van diplomaat van Zweden uitoefenen omdat hij niet op een andere manier aan de kost kon komen.
Voor een toneelschrijver is tragiek natuurlijk een heerlijk gegeven. Een soepel verlopen leven biedt weinig stof voor een toneelstuk. We hebben conflict nodig!