Een patatje in Minnertsga - familiegeschiedenis

Eind december ben ik in het noorden van het land en besluit enige research te doen voor het verhaal dat ik schrijf over mijn familie. Mijn overgrootmoeder Aaltje Schotanus is in 1862 geboren in Minnertsga, een dorpje in het noorden van Friesland. Haar vader Johannes Schotanus was kleermaker. In mijn familie gaat het verhaal dat de familie Schotanus mijn overgrootvader Enne Nieuwenhuis, die visser was, te min vond. Zou dat echt zo zijn? In wat voor huis zou Aaltje zijn opgegroeid? Via via heb ik gehoord dat kleermakerij Schotanus plaats heeft gemaakt voor een snackbar. Hoog tijd om een patatje te eten in Minnertsga.

Aan het eind van de middag rijd ik voorzichtig – wat is het hier donker - over smalle wegen via Berlikum en Wier naar Minnertsga. Mijn auto parkeer bij de hervormde kerk en ik loop het dorp in. Op de een of andere manier stelde ik me voor dat Minnertsga een hoofdstraat zou hebben met naast elkaar zaken als een kapper, een bakker, een kruidenier, een snackbar. Maar zo zitten kleine Friese dorpen niet in elkaar. De plaatselijke middenstand ligt er verspreid. Ik kom een warme bakker tegen en zie verderop aan de doorgaande weg een café. In een zijstraat vind ik een slijterij en ernaast een weg die naar supermarkt Wiersma leidt.
‘Is hier ergens een snackbar?’ vraag ik de cassière van de supermarkt.
‘Ja hoor,’ zegt ze, ‘In de hoofdstraat is er een, en anders heeft het café ook wel snacks.’

Ik loop terug naar de doorgaande weg en stuit op café-snackbar ’t Centrum die ik net voorbij was gelopen. Het is een groot pand, met een wit gepleisterde voorgevel en een prachtige jugendstil deur. Ik probeer naar binnen te gluren, maar er brandt geen licht. Net als ik een foto wil maken trekt de eigenaar de rolgordijnen omhoog. Hij opent de deur voor me.
Ik vraag hem of hier vroeger een kleermaker woonde. Wietse, zoals de snackbareigenaar heet, vertelt me dat hij het pand in 1982 heeft gekocht van kleermaker Klaas Schotanus. ‘Hier was de toonbank en daarachter de paskamers,’ wijst hij.
Ik bestel een patatje en een frikandel speciaal en maak foto’s van de prachtige jugendstil tegelvloer. De originele vloer, verzekert Wietse me. Hij vertelt me ook dat de tweede verdieping er in 1904 op is gebouwd.
Terwijl ik mijn patatje eet, mijmer ik over mijn overgrootmoeder Aaltje. Zou dit echt het huis zijn waar ze is geboren? Het ziet er chique uit, in mijn fantasie stijgt de familie Schotanus een paar stappen op de sociale ladder.

Maar als ik me later op de website Allefriezen verdiep in de familie Schotanus uit Minnertsga, zie ik dat Aaltje dienstmeid is als ze in 1885 met Enne trouwt en dat haar moeder Gatske, die jong weduwe is geworden, op een gegeven moment arbeidster is. De sociale kloof tussen de familie Schotanus en de familie Nieuwenhuis kan nooit groot zijn geweest.

Het schrijven van een familiegeschiedenis is een delicaat balanceren tussen verbeelding en feiten. De schrijver moet zijn verbeeldingskracht inzetten om de wereld van zijn voorouders tot leven te brengen, maar de feiten zijn toch de kapstok waaraan het verhaal is opgehangen.

Over deze en andere kwesties gaat het op de cursus Familieverhalen schrijven die ik vanaf 13 februari geef bij de SKVR-Schrijversschool, acht keer (om de veertien dagen) op de maandagavond.

Op de foto het huis in Minnertsga. Het is het huis met de zonwering. Het haventje bestaat niet meer.